دستگاه لیزر IPL یا نور شدید پالسی، نسل نوینی از فناوریهای زیبایی است که با نور چندطیفی کار میکند و به کمک جذب انرژی توسط رنگدانههای پوست و مو، فولیکولهای فعال را تخریب میکند. کارایی آن برای پوستهای روشن با موهای تیره بیشترین اثر را دارد و علاوه بر حذف مو، کاربردهایی چون کاهش لک، قرمزی، آکنه و ضایعات عروقی نیز دارد. تفاوت اصلی IPL با لیزرهای کلینیکی مانند الکساندرایت، چندطیفی بودن آن و نیاز به جلسات بیشتر است. مدلهای خانگی مثل A108 با طول موج ۴۷۰ تا ۱۱۰۰ نانومتر و نیممیلیون شات عمر، امکان استفاده شخصی با فاصله هر دو هفته را فراهم میکنند. هرچند هزینه هر جلسه کمتر است، ولی برای نتیجه بلندمدت باید برنامه منظم درمانی رعایت شود. IPL انتخابی مناسب برای کسانی است که به دنبال روش کمتهاجم، چندکاربرده و مقرونبهصرفه هستند.
آنچه در این مقاله می خوانید…
IPL مخفف چیست؟
IPL مخفف عبارت Intense Pulsed Light به معنای نور پالسی شدید است. این فناوری یک سیستم نوری غیر لیزر است که از یک لامپ زنون برای تولید پالسهای نوری با طیف گسترده (معمولا بین ۵۶۰ تا ۱۲۰۰ نانومتر) استفاده میکند. بر خلاف لیزرهای سنتی که تنها یک طول موج خاص را منتشر میکنند، IPL نور چند طیفی را به پوست میتاباند. این نور توسط فیلترهای مخصوص محدود میشود تا طول موجهای مناسب برای هدف قرار دادن ملانین (در موهای زائد) یا هموگلوبین (در عروق خونی) انتخاب شوند. دستگاههای IPL خانگی مانند مدلهای رایج با ۵۰۰ هزار شات، ۵ سطح انرژی و سایز فوکوس ۳۳ در ۱۲ میلیمتر، امکان استفاده راحت در منزل را فراهم میکنند. پروتکل درمانی معمول هر دو هفته یک بار است و برای کاهش موهای زائد، روشنسازی پوست و بهبود ضایعات عروقی سطحی کاربرد دارد.
تفاوت IPL با لیزرهای کلینیکی
تفاوت اصلی IPL با لیزرهای کلینیکی در ماهیت نور و مکانیسم عمل است. لیزرهای کلینیکی (مانند لیزر الکساندرایت، دیود یا ND:YAG) از یک طول موج واحد و همفاز استفاده میکنند که امکان نفوذ عمیقتر و دقیقتر به بافت هدف را فراهم میسازد. در مقابل، IPL نور غیر همفاز با طیف گسترده منتشر میکند که شدت انرژی در واحد سطح کمتر است. این ویژگی باعث میشود IPL برای ضایعات سطحی و موهای با رنگدانه متوسط مناسب باشد، در حالی که لیزرهای کلینیکی برای موهای ضخیم، پوستهای تیره و ضایعات عمقی موثرتر هستند. از نظر تعداد جلسات، IPL معمولا به جلسات بیشتر (۸ تا ۱۲ جلسه) نیاز دارد، در حالی که لیزرهای کلینیکی با جلسات کمتر (۴ تا ۶ جلسه) نتیجه مطلوب میدهند. همچنین دقت و ایمنی لیزرهای کلینیکی تحت نظارت متخصص بالاتر است.
مقایسه IPL با لیزر الکساندرایت
لیزر های جدید الکساندرایت یک لیزر کلینیکی با طول موج ۷۵۵ نانومتر است که به طور خاص برای هدف قرار دادن ملانین در فولیکول مو طراحی شده است. این طول موج، نفوذ عمیقتری در مقایسه با طیف گسترده IPL دارد و انرژی متمرکزتری را به فولیکول میرساند. در نتیجه، لیزر الکساندرایت برای از بین بردن موهای زائد به ویژه در نواحی وسیع و برای پوستهای روشن تا متوسط، موثرتر و سریعتر عمل میکند. IPL با طیف نوری گستردهتر، انعطاف بیشتری برای درمان همزمان مشکلات مختلف پوستی (همچون قرمزی، لکهای پیری و موهای نازک) ارائه میدهد، اما برای موهای بسیار ضخیم یا پوستهای تیره ممکن است کارایی کمتری داشته باشد. از نظر هزینه، دستگاههای IPL خانگی معمولا مقرون به صرفهتر هستند، در حالی که لیزر الکساندرایت نیاز به مراجعه به کلینیک و پرداخت هزینه بالاتر برای هر جلسه دارد. انتخاب بین این دو به نوع پوست، رنگ مو، بودجه و ترجیح شخصی بستگی دارد.
| ویژگی | IPL (نور پالسی شدید) | لیزر الکساندرایت |
|---|---|---|
| نوع نور | چند طولموج (پهنباند) | تک طولموج ثابت (۷۵۵ نانومتر) |
| کاربرد | چندمنظوره: مو، لک، جوانسازی، ضایعات عروقی | تخصصی در حذف موهای زائد |
| سرعت نتیجه | کندتر، نیاز به جلسات بیشتر | سریعتر، جلسات کمتر |
| بهترین کاندید | پوست روشن، مو تیره | پوست روشن تا سبزه روشن، مو تیره |
| ماندگاری نتیجه | متوسط، نیاز به نگهداری دورهای | طولانیتر و پایدارتر |
| خطر برای پوست تیره | بالاتر (خطر سوختگی و لک) | کمتر ولی هنوز محدودیت دارد |
| هزینه | معمولاً ارزانتر | گرانتر |
نحوه عملکرد دستگاه IPL
دستگاه IPL یا نور شدید پالسی، بر پایه انتشار نور چند طیفی عمل میکند و برخلاف لیزر، طول موج ثابت ندارد. این نور گسترده پس از تابش روی سطح پوست، توسط رنگدانه موجود در ساقه مو و ریشه مو جذب میشود. جذب انرژی باعث گرم شدن فولیکول و ایجاد آسیب حرارتی کنترل شده میگردد و در نهایت چرخه رشد مو را متوقف میکند. ویژگی مهم این فناوری، قابلیت هدفگیری انتخابی ملانین است؛ بنابراین در پوست روشن با مو ی تیره بیشترین بازده را دارد. لامپ زنون دستگاه با هر پالس انرژی، محدودهای از طول موج ۴۷۰ تا ۱۲۰۰ نانومتر تولید میکند و با عبور از فیلتر های نوری، انرژی مناسب به فولیکول هدایت میشود. عملکرد چند منظوره IPL باعث شده علاوه بر کاهش مو های زائد، برای جوان سازی و درمان لک نیز کاربرد داشته باشد.
مرحله به مرحله نحوه عملکرد دستگاه IPL
جذب نور توسط رنگدانههای مو
دستگاه IPL نور پالسی شدید را با طولموجهای گوناگون (معمولاً بین ۴۷۰ تا ۱۲۰۰ نانومتر) به پوست میتاباند. این نور توسط رنگدانههای تیرهی مو (ملانین) جذب میشود. هرچه مو تیرهتر و پوست روشنتر باشد، جذب نور بیشتر و نتیجهی درمان مؤثرتر خواهد بود. در این مرحله، انرژی نور به گرما تبدیل میشود و دمای فولیکول مو را بهطور موضعی افزایش میدهد. این فرآیند بدون آسیب رساندن به بافتهای اطراف پوست انجام میشود. در نتیجه، فولیکول مو بهتدریج از بین میرود.
تخریب انتخابی فولیکول مو
گرمای تولیدشده در فولیکول مو به حدی میرسد که پروتئینهای ساختاری آن را تخریب میکند. این پدیده که «فوتوترمولیز انتخابی» نامیده میشود، باعث آسیب دیدن سلولهای زایای مو میشود. در این مرحله، رشد مو متوقف شده و موهای موجود در فاز آناژن (رشد فعال) بیشترین آسیب را میبینند. دستگاههای IPL خانگی معمولاً با تنظیم خودکار طولموج و انرژی، این تخریب را کنترل میکنند. در نتیجه، پس از چند جلسه، موها نازکتر و کمرنگتر میشوند.
دفع موهای آسیبدیده
پس از هر جلسه IPL، بدن فرآیند طبیعی ترمیم را آغاز میکند. موهای آسیبدیده در طول روزها و هفتههای بعد بهتدریج از فولیکول جدا شده و میریزند. این ریزش معمولاً ۱ تا ۳ هفته پس از درمان اتفاق میافتد و ممکن است بهصورت موهای خشک و شکننده ظاهر شوند. در این مرحله، پوست ممکن است قرمزی خفیف یا تورم موقتی نشان دهد که ظرف چند ساعت تا چند روز برطرف میشود. استفاده از مرطوبکننده و محافظت از نور خورشید به تسریع بهبودی کمک میکند.
تکرار جلسات برای نتیجهی پایدار
از آنجا که IPL فقط موهای در فاز رشد فعال را هدف میگیرد، برای دستیابی به کاهش دائمی موهای زائد، تکرار جلسات ضروری است. معمولاً ۶ تا ۱۲ جلسه با فاصلهی ۲ تا ۴ هفته توصیه میشود. در هر جلسه، موهای جدیدی که وارد فاز آناژن شدهاند، مورد هدف قرار میگیرند. پس از اتمام دوره، موها بهطور چشمگیر کاهش یافته و برای حفظ نتیجه، ممکن است جلسات نگهدارنده هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار نیاز باشد. رعایت دقیق دستورالعمل دستگاه و تنظیم صحیح انرژی، کلید موفقیت درمان است.
ملاحظات ایمنی
IPL برای همهی انواع پوست و مو مناسب نیست. بهترین نتیجه در افراد با پوست روشن و موهای تیره حاصل میشود. استفاده روی پوستهای تیره، خالکوبیها یا موهای روشن (سفید، خاکستری، بلوند) ممکن است بیاثر یا حتی خطرناک باشد. همچنین، دستگاه باید مستقیماً به برق متصل شود و از لامپهای با کیفیت استفاده کند تا از پراکندگی انرژی جلوگیری شود. همواره پیش از استفاده، تست پچ در ناحیهی کوچک انجام دهید و از عینک محافظ استفاده کنید تا چشمها در امان بمانند.
مزایا و معایب دیوایس
دستگاه IPL یا نور پالسی شدید، مانند لیزر با دستگاه کندلا روشی سریع و چند منظوره برای کاهش مو های زائد و درمان مشکلات پوستی است. تابش نور چند طیفی این فناوری میتواند لک های ناشی از آفتاب، قرمزی و حتی آکنه را کاهش دهد. سطح تابش بزرگ، سرعت کار را بالا میبرد و درد نسبت به بسیاری از لیزر های کلینیکی کمتر است. استفاده خانگی نیز با مدل های پیشرفته امکان پذیر شده است اما کارایی IPL در پوست روشن با مو ی تیره بیشترین اثر را دارد. در پوست تیره یا مو های روشن، جذب انرژی کاهش یافته و احتمال عوارض افزایش مییابد. نیاز به جلسات متعدد و رعایت ایمنی از موارد مهم است.
| مورد | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| کارایی | حذف تدریجی موهای زائد | اثر کم روی موهای روشن |
| کاربرد | جوانسازی و کاهش لک | ضعیف برای آکنه شدید |
| هزینه | ارزانتر از لیزر حرفهای | نیاز به جلسات زیاد |
| ایمنی | ایمن برای پوست روشن | خطر سوختگی پوست تیره |
| راحتی | قابل استفاده در خانه | نتیجه کندتر از لیزر کلینیکی |
| محدودیت | پوشش نواحی مختلف بدن | ممنوع روی خال و پوست برنزه |
شرایط مناسب برای استفاده
- نوع پوست: بهترین نتیجه برای پوستهای روشن تا متوسط (تیپ پوستی I تا IV بر اساس طبقهبندی فیتزپاتریک).
- رنگ مو: موهای تیره (سیاه، قهوهای تیره) به دلیل داشتن ملانین بیشتر، نور را بهتر جذب میکنند.
- ضخامت مو: موهای ضخیم و زبر پاسخ بهتری به درمان میدهند.
- منطقه درمان: نواحی وسیع و صاف مانند پاها، بازوها، زیر بغل و خط بیکینی.
- سلامت عمومی: فرد نباید بیماری پوستی فعال (مانند پسوریازیس یا اگزما) در ناحیه درمان داشته باشد.
شرایط نامناسب و موارد منع مصرف
- پوستهای تیره: (تیپ پوستی V و VI) به دلیل خطر سوختگی و هایپرپیگمانتاسیون.
- موهای روشن، سفید، خاکستری یا بلوند: فاقد ملانین کافی برای جذب انرژی.
- خال، خالکوبی یا کک و مک: در ناحیه درمان (انرژی میتواند به این نواحی آسیب برساند).
- بارداری و شیردهی: به دلیل عدم وجود مطالعات کافی درباره ایمنی.
- سابقه سرطان پوست یا حساسیت به نور.
- مصرف داروهای حساسکننده به نور (مانند برخی آنتیبیوتیکها).
- آفتابسوختگی اخیر یا برنزهکردن پوست (طبیعی یا مصنوعی).
“Specific Medical Conditions that involve photosensitivity, such as lupus or porphyria, make IPL unsafe.”
شرایط پزشکی خاص که شامل حساسیت به نور هستند، مانند لوپوس یا پورفیری، IPL را ناامن میکنند.
منبع: belislaser
سوالات رایج درباره دستگاه لیزر IPL
آیا IPL میتواند باعث ایجاد یا تشدید هایپرپیگمانتاسیون (لکهای تیره) پس از التهاب شود؟
بله، این یک ریسک بالقوه است. اگر انرژی دستگاه IPL بیش از حد باشد یا تنظیمات آن برای نوع پوست فرد مناسب نباشد، میتواند باعث التهاب بیش از حد پوست شود.
مکانیسم دقیق IPL در درمان آکنه چگونه است و چرا برای همه انواع آکنه مؤثر نیست؟
IPL با دو مکانیسم اصلی روی آکنه تأثیر میگذارد:
۱. هدف قرار دادن پورفیرینها: باکتریهای Cutibacterium acnes (عامل اصلی آکنه) در فولیکول مو، موادی به نام پورفیرین تولید میکنند. نور IPL توسط این پورفیرینها جذب شده و باعث تولید رادیکالهای آزاد اکسیژن میشود که باکتریها را از بین میبرند.
۲. کاهش فعالیت غدد سباسه: گرمای تولیدشده میتواند بهطور موقت غدد چربی را کوچک کند و تولید سبوم (چربی پوست) را کاهش دهد.
چرا استفاده از IPL روی پوست برنزه (چه طبیعی و چه مصنوعی) ممنوع است؟
دلیل اصلی این ممنوعیت، افزایش خطر سوختگی و آسیب بافتی است. هنگامی که پوست برنزه میشود، میزان ملانین در لایه بیرونی پوست (اپیدرم) بهطور موقت افزایش مییابد. دستگاه IPL برای تشخیص تفاوت بین رنگدانهی مو (هدف درمان) و رنگدانهی پوست طراحی شده است. در پوست برنزه، ملانین اضافی در اپیدرم مانند یک “رقیب” عمل میکند و نور را بهطور قابل توجهی جذب میکند.
منابع:
philips
whalenderm
